Kuksa ve Kaşık Oyma Bıçakları Nelerdir?

Kuksa ve Kaşık Oyma Bıçakları

Genel anlamla kuksa ve kaşık yapmak için kullanılan oyma ve yontma bıçaklarıyla birlikte, başlıca diğer ekipmanları da toparlayarak bir yazı hazırladım.

Öncelikle kuksa ve kaşık yapma konusunda balta, oyma bıçağı, eğe, oluklu ıskarpela ve zımpara  gibi ana ekipmanlar size yeterli olacaktır. Fakat diğer yardımcı ekipmanlar hem işinizi kolaylaştıracak hem de kısa zamanda sonuca ulaşmanızı sağlayacaktır.

Yazıya başlamadan önce; oyma/yontma bıçaklarının normal bıçaklardan iki kat daha keskin olduğunu ve kullanım şekilleri itibari ile yaralanmalara sebep verebileceğini belirtmek isterim. Bu oranı minimuma indirmek için dirence dayanaklı eldivenler kullanmanızda fayda var.

Dirence dayanaklı eldivenler konusunda bir çok farklı model karşınıza çıkacaktır. Fakat çok üst düzey yerine yaklaşık 20 TL civarında olan bu tarz ürünler ihtiyacınızı karşılayacaktır. Yine de unutmayalım %100 bir koruma söz konusu değildir.

Oyma ve yontma bıçakları nelerdir?

Kuksa yapımı ile ilgili yakın geçmişte oyma bıçağı bulmak epeyli zorken artık birçok seçenek var. Tabi bu seçenekler arasında da kaybolmamak elde değil. Güncel olarak kullandığım yerli ve yabancı oyma bıçaklarını yazdığım yerli kuksa oyma bıçağı tavsiye yazıma göz atmanızı öneririm.

Takım olarak satılan bir çok set mevcut. Özellikle düşük fiyatlı ürünler ıhlamur gibi oyulması basit ağaçlarda işinizi görse de kısa vadede çok çabuk kırılacaktır. Fakat bilinmesi gerekir ki oyma bıçakları bir heves uğruna başlayıp kısa sürede bırakacağınız bir hobi için yeterince pahalıdır.  İlk denemelerde mutlaka ucuz ürünleri alıp başlamanızı tavsiye ederim.

Neden ahşap tokmak kullanılmalıyım? 

Ağaç oyuldukça daha da hassas bir hale gelir. Eğer oyma işlemini oluklu ıskarpela ile yapıyorsanız, bazen ıskarpelayı kendi gücünüzle dahi ittiğinizde çatlama ihtimali vardır. Iskarpela üzerine vurarak çalışıyorsanız, darbeyi daha düzgün iletecek olan ahşap tokmak kullanmalısınız.

Başlangıç için kendi ahşap tokmağınızda yapabilirsiniz 🙂

İlk etapta oyma/yontma bıçaklarını tanımak kuksa yapmaya başlamadan önce çok faydalı olacaktır.

Bıçağın elinizden kaymaması, daha rahat çalışabilmeniz, ıskarpelanın ağızını oymak istediğiniz yere oturtabilmeniz gibi bir çok sebepten ötürü oymak istediğiniz ağacı mengene veya işkence aletleri ile sabitlemeniz şarttır. Yukarıdaki görselde basit düzeyde bir işkence aleti paylaştım. 15 TL gibi bir rakamlardan başlayan bu aletler kullanım amacınıza göre ağız açıklık boyutlarında değişiklik gösterecektir.

Kuksa oymak için gerekli ıskarpelalar nelerdir? 

Bu konuda bir çok model bulabilirsiniz. Fakat bizim için gerekli olan ve başlıca kullanmamız gereken ıskarpela isimleri oluklu (deve boynu) ıskarpelalar olarak geçiyor. Ağız genişlikleri, uzunlukları olarak da onlarca çeşidi mevcut.

Ağız genişlikleri bakımında sizlere net bir öneride bulunamıyorum. Çünkü kuksa yaparken başlangıç kısmında geniş bir alanda oyma işlemi yapacağız fakat iç kısımlara indikçe daha dar ağızlı ıskarpelalar ile çalışmamız gerekecek. Aslına bakarsanız rahat çalışmamıza olanak sağlayacak demek daha doğru olacaktır.( Yine de sen öneride bulun diyorsanız; ortalama 2 veya 3 CM (20 veya 30 mm) ağız genişliğine sahip ıskarpelalar işinizi görecektir.)  Bu oyma aletlerini  Narex, Pfeil, Schmitt ve Kirschen vb markaların altında bulabileceğiniz gibi el yapımı olarak da bulmanız mümkün.

Aliexpress tarzı sitelerde de bu oyma takımlara ulaşmak mümkün. Fakat dayanıklılık anlamında çok iyi oldukları söylenemez. Aşağıdaki oyma seti şu an sitede 24 USD civarında. Uzun zaman önce aldığım bu seti sadece detay işlerinde kullandığım halde bir kaç tanesinin ağız kısımlarında çatlamalar oldu. Fakat yazının başında belirttiğim gibi ilk kez başlayacağınız bir hobinin devamından şüpheniz varsa bu tarz basit bir setle başlamanızda fayda var. Tabi bu tarz bir set oyulma sürecini kat kat uzun kılmasının yanı sıra darbesini/baskısını düzgün ayarlayamadığınız takdirde de kırılacaktır. Bu şekilde olumsuz bir deneyim oluşması başlamadan biten bir hobiye neden olabilir.  Karar sizin..

Kaşık oyma bıçakları ?

Kaşık oyma bıçakları bir çok markada sağ veya sol elini kullananlar için iki ayrı keskin kenarı ile sunulur.Yine çift tarafı kesici yüzey olan bıçakları da bulmak mümkün.

Şu an piyasada Morakniv, Narex ve Pfeil markaları altında oyma bıçakları var.

Bu bıçakları hem kaşık hem de kuksa yaparken kullanabilirsiniz. Fakat aşağıdaki fotoğrafta görüldüğü gibi kağıt gibi ince tabakalar halinde kestiği için kuksa yaparken sizi biraz yoracaktır (özellikle sert ağaçlarda). Ben önce oluklu (deve boynu) ıskarpela ile oyduktan sonra kaşık oyma bıçağı ile alıyorum ki, hem ağaçtan fazla parça almış hem de zımparalama işlemine daha az pürüz bırakmış oluyorum.

Ormanda yanınıza aldığınız bu bıçak sayesinde herhangi bir dal parçasından kısa sürede kaşık yaparak kullanabilirsiniz.

Not: Ormanda hazırda bulup kullandığınız ağaçlar yaş olduğu için kuruma anında büyük ihtimalle çatlayacaktır. Kısa süreli kullanım için uygundur 🙂

Törpü

İç oyma işlemleri biten kuksanızın / kaşığınızın etrafını düzeltmek/pürüzleri almak ve istediğiniz şekile kabaca ulaşmanız için gereken alet törpüdür…

Törpü konusunda matkap uçuna takılan ek aparatlarda vardır. Bir çok yapı markette olan bu aparatlar kuksa iç kısım temizliğinde epeyli işinize yarayabilir.

Oyma ve törpüleme işlemi bittikten sonra ortaya çıkan kuksa veya kaşığınıza vereceğiniz şekli tamamlamak için yontma bıçağına ihtiyacınız olacaktır. Oyma işlemi için birçok alternatifi değerlendirebilirsiniz fakat olmazsa olmaz ekipmanınız yontma bıçaklarıdır!

İnce yapısı ve jilet gibi keskin olan bu bıçakları kullanırken dikkat etmeniz gerekli. 

Geriye kalan tek şey kalından inceye zımparalama işlemi.(örneğin 80 – 120 – 150 -220 -400-800 … ) Kat kat yapacağınız bu zımparalama işlemi ağacın tamamen pürüzsüz olmasını ve damarlarının gözükmesini sağlayacaktır.

Önemli not: zımpara işlemlerinde çok fazla ağaç tozu oluşmaktadır. Bu süreçte mutlaka maske takmanızı öneririm.

Doğayla Kalın…

View this post on Instagram

Hepimiz hayatın kısalığından söz ederiz de boş geçen vaktimizi nasıl kullanacağımızı bilmeyiz. Doğayla kalın…

A post shared by Emrah KOÇER (@dogadakiyabanci) on May 22, 2019 at 3:22am PDT